Colostrum, inaczej siara, to naturalna substancja znana i stosowana od niepamiętnych czasów do poprawy zdrowia ogólnego i wzmocnienia odporności. Coraz chętniej wracamy do tego, co było stosowane dawniej, choć  na swojej drodze możemy spotkać zarówno zwolenników jak i przeciwników takich działań. Dziś rozprawię się z mitami dotyczącymi colostrum. Swoje wyjaśnienia oparłam o liczne artykuły naukowe dostępne w bibliografii oraz książkę immunologa dr n. med. Macieja Hałasy „Colostrum. Naturalny regulator układu immunologicznego”.

MIT. Colostrum działa jedynie na noworodki, dla osób starszych nie ma znaczenia

Takie przekonanie jest błędne. Jednakże, wszystko zależy od tego przez pryzmat których składników oceniamy colostrum. Jeśli pada na immunoglobuliny (IgG) to faktycznie możemy nabrać przekonania, że taka suplementacja jest dla nas bez znaczenia. Już wyjaśniam dlaczego. W colostrum bovinum w największym stężeniu występują przeciwciała klasy IgG (47,6 mg/ml), następnie IgM oraz IgA. Aby przeciwciała IgG spełniły swoją przeciw infekcyjną funkcję muszą mieć odpowiedni skład pod kątem swoistości. W colostrum bovinum obecne są immunoglobuliny skierowane przeciwko antygenom ze środowiska w którym przebywała krowa wraz z cielęciem. My stykamy się z innymi patogenami. I faktycznie wysoka zawartość IgG w colostrum bovinum nie ma dla człowieka większego znaczenia.

Nie mniej jak spojrzymy na colostrum bovinum pod kątem składników odżywczych, minerałów, witamin, aktywnych biologicznie białek (laktoferyna, polipeptyd bogaty w prolinę, lizozym, laktoalbumina i inne) i czynników wzrostu to bez wątpienia mamy do czynienia z supersubstancją. Można ją nawet określić jako naturalny preparat wieloskładnikowy, bez wątpienia cenny również dla człowieka z uwagi na wysoką homologię (podobieństwo) między gatunkami.

Największym i najważniejszym białkowym składnikiem colostrum jest laktoferyna (100 mg/ml),  która uczestniczy w metabolizmie żelaza. Białko to wychwytuje i wiąże jony żelaza równocześnie odcinając do niego dostęp patogennym drobnoustrojom. W ten sposób hamuje wzrost i namnażanie się bakterii czy wirusów wywołujących choroby. Poprzez to działanie spełnia rolę przeciwbakteryjną co zresztą jest widoczne w wynikach badań z użyciem colostrum.

Laktoferyna (a właściwie laktoferycyna, która uwalnia się w wyniku trawienia w żołądku) działa w obrębie jelit, niszczy florę patogenną i równolegle wspiera rozwój bakterii fizjologicznych. Poprzez działanie prebiotyczne promuje wzrost między innymi bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium a to dobry kierunek w stronę lepszej odporności organizmu na poziomie jelit.

Różnorodny mikrobiom gospodarza znacznie lepiej broni się przez patogenami.  Na tym jej działanie się jednak nie kończy, niewątpliwie laktoferyna jest białkiem wielozadaniowym. Doskonale sprawdza się również jako składnik diety zwiększający wchłanianie żelaza, szczególnie u osób z anemią. Coraz częściej lekarze polecają łączenie suplementacji żelaza wraz z  laktoferyną, by przyspieszyć efekt terapeutyczny. Zauważyłam wśród swoich podopiecznych, że takie działanie to strzał w dziesiątkę. Kiedy parametry krwi takie jak ferrytyna i hemoglobina są niskie, ale mieszczą się w normach laboratoryjnych, to często wystarczy nawet samo colostrum by zwiększyć wchłanianie żelaza z pokarmów i poprawić wyniki. Taka suplementacja jest wolna od efektów ubocznych (nawet w połączeniu z żelazem), kobiety nie odczuwają bólu brzucha i nie skarżą się na zaparcia związane z przyjmowaniem preparatów żelaza. Myślę, że warto tutaj dodać, iż nieleczona anemia osłabia również naturalne mechanizmy obronne organizmu przed infekcjami, dlatego niewątpliwie jest „kulą u nogi” naszej odporności.

Innym godnym uwagi składnikiem colostrum jest kolostrynina czyli polipeptyd bogaty w prolinę. Wykazuje on działanie neuroprotekcyjne czyli ochronne dla komórek mózgowych. Omawiany polipeptyd był stosowany w próbach klinicznych u pacjentów z chorobą Alzhimera. Zaobserwowano, że poprawia funkcje poznawcze takie jak pamięć, uwaga czy mowa. Najprawdopodobniej spowodowane jest to hamowaniem aktywności komórek mikrogleju co zapobiega gromadzeniu się beta-amyloidu w postaci blaszek, charakterystycznych dla choroby Alzhimera.

Kolostrynina pochodząca z colostrum może również opóźnić naturalne procesy starzenia się naszego mózgu, więc warto rozważyć suplementację u osób w starszym wieku, które mają problemy np. z zapamiętywaniem i ogólną koncentracją.

Kolejny istotny składnik colostrum to lizozym, jest on odporny na trawienie, ale trafi do jelit zaczyna swoje działanie przeciwbakteryjne, które nabiera na sile w towarzystwie laktoferyny. Analogicznie działa peroksydaza, jej działanie również wzmacniane jest przez laktoferynę.

MIT. Pozyskiwanie colostrum odzwierzęcego jest nieetyczne. Jak można zabierać cielakowi pokarm?!

Takie stwierdzenie jest dość powszechne i prawdopodobnie wynika z braku wiedzy na temat fizjologii laktacji zwierząt od których colostrum pochodzi. Najpopularniejsze colostrum w Europie, dostępne jako suplement, jest pozyskiwane od krów i nosi nazwę colostrum bydlęce (Colostrum bovinum). Gruczoły mlekowe krowy produkują bardzo dużo colostrum, ilość  przekracza zapotrzebowanie cielaka, dlatego też nadmiar jest odciągany i odpowiednio gospodarowany. Siara może być wykorzystywana przez hodowcę dla innych cieląt, ale poddana odpowiedniej obróbce (najlepiej liofilizacji) staje się cennym preparatem wykorzystywanym w weterynarii a także jako suplement dla ludzi.

Niepokojące są oferty sprzedaży siary klaczy. Dlaczego? Klacz produkuje jeszcze mniej colostrum niż wcześniej wymienione zwierzęta. Ciężko mówić o nadmiarze substancji, która miałaby być przeznaczona na potrzeby człowieka, dlatego w tym przypadku możemy podejrzewać, że działanie jest nieetyczne.

MIT. Mam nietolerancję laktozy, colostrum nie jest dla mnie.

Na pierwszy rzut oka może tak się wydawać, ale w praktyce okazuje się, że nawet osoby z nietolerancją laktozy doskonale czują się po colostrum. Wynika to z tego, że siara  zarówno ludzka jak i odzwierzęca naturalnie zawiera bardzo mało cukru mlecznego. Kluczowy jest jednak czas pobrania, colostrum, z pierwszych 2 h będzie miało mniej laktozy niż to pobrane później.  W ofercie aptecznej możemy spotkać colostrum bez laktozy, nie dajmy się na to nabrać. Proces hydrolizy czyli rozkładu laktozy przebiega w wysokiej temperaturze, która niszczy bioaktywne (wyżej opisywane białka), więc taki produkt nie ma nic wspólnego z prawdziwym colostrum.

UWAGA: Nietolerancja laktozy nie ma nic wspólnego z alergią na białko mleka krowiego, co czasem bywa mylone. Alergia dyskwalifikuje spożywanie i suplementację Colostrum bovinum.

PÓŁPRAWDA. Suplementując colostrum Twoje dziecko nie będzie w ogóle chorować.

Takie obietnice wprowadzają w błąd, w medycynie nic nigdy nie jest na 100% pewne. Człowiek to nie maszyna, do której wlejesz odpowiedniego płynu, naoliwisz, wymienisz komponenty i będzie chodzić jak nowa. Celem suplementacji colostrum jest przede wszystkim wsparcie i zmobilizowanie układu odpornościowego a równolegle dbając o inne aspekty związane ze zdrowiem można osiągnąć super efekty. Nie ma jednak gwarancji, że dziecko nie będzie chorowało w ogóle. Nie zmienia to jednak faktu, że mamy coraz więcej dowodów potwierdzających pozytywny wpływ suplementacji colostrum na zmniejszenie infekcji u dzieci i dorosłych.

Przełomowe badanie polskich naukowców dot. stosowania colostrum u dzieci w wieku przedszkolnym

W czasopiśmie NUTRIENTS ukazało się pierwsze na świecie badanie oceniające wpływ suplementacji  siarą bydlęcą (colostrum bovinum) na częstość i ciężkość infekcji górnych dróg oddechowych u dzieci. Badanie zostało przeprowadzane w Polsce, na grupie 57 dzieci w wieku przedszkolnym (3-7 lat). Dzieci uczęszczały do jednego z dwóch dużych publicznych przedszkoli. Grupa dzieci otrzymywała substancję badaną, część placebo. Przydział dzieci do poszczególnych grup odbywał się losowo. Grupa badana otrzymywała liofilizowane dwugodzinne colostrum bovinum wymieszane w proporcji 1 : 1 z suszonym bananem (marki Genactiv), natomiast grupa kontrolna – suszoną serwatkę z bananem (placebo). Colostrum lub placebo podawano początkowo przez 15 dni w dawce 2x500mg colostrum lub serwatki, a następnie przez 30 dni po 1x500mg. Dzieci przyjmowały przydzielone preparaty rano i wieczorem, następnie tylko rano, co najmniej 20 minut przed posiłkiem, popijając wodą lub z łyżeczką naturalnego jogurtu. Opiekunowie dzieci, codziennie wypełniali ankietę dot. stanu zdrowia ich dziecka i odsyłali ją do administratora.  Pytania w ankiecie dotyczyły występowania i nasilenia objawów infekcji górnych dróg oddechowych oraz występowania objawów ze strony przewodu pokarmowego. Obserwacje prowadzono przez 147 dni (21 tygodni) począwszy od pierwszego dnia suplementacji.

Wyniki zaskoczyły samych badaczy, bo tak dobrych nawet oni się nie spodziewali. Poniżej najważniejsze wnioski:

1. Częstości dni występowania jakichkolwiek objawów infekcji górnych dróg oddechowych była niższa o 31% w grupie dzieci z colostrum niż w grupie placebo. Efekt ten utrzymywał się przez pierwsze 20 tygodni badania.
2. Podobne, a nawet lepsze efekty uzyskano analizując nasilenie objawów infekcji górnych dróg oddechowych, kiedy do infekcji już dochodziło. Grupa dzieci otrzymująca colostrum miała o 37% lżejsze objawy infekcji. Efekt ten utrzymywał się przez pierwsze 20 tygodni badania.
3. Innym analizowanym parametrem była częstość epizodów infekcji górnych dróg oddechowych (czyli infekcji trwających co najmniej 3 dni). Grupa otrzymująca colostrum miała o połowę mniej takich epizodów infekcyjnych (50%). Efekt ten utrzymywał się przez pierwsze 21 tygodni badania.

ARTYKUŁ POWSTAŁ WE WSPÓŁPRACY Z MARKĄ GENACTIV.

Bibliografia:

• dr n.med. M. Hałasa. Colostrum- naturalny regulator układu immunologicznego.
• Hałasa i wsp. Six Weeks of Supplementation with Bovine Colostrum Effectively Reduces URTIs Symptoms Frequency and Gravity for Up to 20 Weeks in Pre-School Children, Nutrients 2023
• Siddhi Bagwe, Bovine colostrum: an emerging nutraceutical, J Complement Integr Med. 2015
• Khaled Saad, Effects of bovine colostrum on recurrent respiratory tract infections and diarrhea in children, Medicine 2016
• Kamlesh Patel & Rajiv Rana, Pedimune in recurrent respiratory infection and diarrhoea—The Indian experience—The PRIDE study, The Indian Journal of Pediatrics, 2006
• A Nigro, A Nicastro , R Trodella. Retrospective observational study to investigate Sinerga, a multifactorial nutritional product, and bacterial extracts in the prevention of recurrent respiratory infections in children. Int J Immunopathol Pharmacol, 2014 Jul-Sep;27(3):455-60.
• Subrata Ghosh and Marietta Iacucci. Diverse Immune Effects of Bovine Colostrum and Benefits in Human Health and Disease. Nutrients 2021
• Raymond John Playford and Michael JamesWeiser. Bovine Colostrum: Its Constituents and Uses. Nutrients 2021
• Stelwagen, E. Carpenter, B. Haigh, A. Hodgkinson i TT Wheeler. Odporne składniki siary bydlęcej i mleka. Dziennik nauki o zwierzętach; 87-13 (2009).
• Maria Rosaria Cesarone, Prevention of Influenza Episodes With Colostrum Compared With Vaccination in Healthy and High-Risk Cardiovascular Subjects: The Epidemiologic. Study in San Valentino, Clin Appl Thromb Hemost 2007
• Bovine Colostrum: Its Constituents and Uses, Nutrients 2021, 13(1), 265;
• Chandwe, K.; Kelly, P. Colostrum Therapy for Human Gastrointestinal Health and Disease. Nutrients 2021, 13, 1956.
• Playford, R.J. Marked variability in bioactivity between commercially available bovine colostrum for human use; implications for clinical trials