Czy dzieci powinny pić kawę? Pierwsza odpowiedź, która się nasuwa na tak postawione pytanie brzmi – NIE. Czy jednak rzeczywiście kawa w ogóle nie jest wskazana dzieciom? Dziś, w czasie pandemii, gdy na rodziców spadł obowiązek łączenia pracy ze zdalną szkołą i zajęciami on line często ratujemy się dodatkowym kubkiem kawy. Wszystko po to by przetrwać ten ciężki czas. By oprócz przygotowania domowych posiłków, zdążyć z wysłaniem firmowych maili, czy pomocą podczas odrobienia lekcji.

Po dokładnym przeanalizowaniu sytuacji okazuje się, że nie tylko my dorośli częściej sięgamy po “energetyczne wspomagacze”, młodzież również. W końcu teraz, gdy dźwięk szkolnego dzwonka nie wybrzmiewa na co dzień, czas spędzony na nauce jest również w dużej mierze nielimitowany. Wiele dzieciaków siedzi nad książkami dłużej niż to bywało w standardowych warunkach. Sięgają więc po kubek kawy, pierwszy bądź kolejny.

Metabolizm kofeiny

Kofeina jest tym składnikiem, który dosyć szybko się wchłania z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie we krwi osiąga po około 30-120 minutach od spożycia. Wszystko jednak zależy od indywidualnych uwarunkowań organizmu, czy ilości treści pokarmowej zalegającej w żołądku. Ponadto na tempo metabolizmu kofeiny wpływają również predyspozycje genetyczne, stan fizjologiczny czy czynniki środowiskowe. Co ciekawe, przypuszcza się także, że dieta, stosowana na co dzień nie jest tu bez znaczenia. Włoszczyzna, taka jak marchew, pietruszka oraz seler obniża aktywność enzymów, spowalniając tym samym tempo metabolizmu. Działanie odwrotne przypisuje się natomiast kapuście, kalafiorze czy brokule.

Jak kofeina może wpływać na młody organizm?

I tu zdania są podzielone. Istnieją bowiem dowody na to, że spożycie kofeiny wśród dzieci koreluje dodatnio z zaburzeniami snu, czy wchłaniania składników mineralnych. Nie bez znaczenia jest także obniżona mineralizacja kośćca. Dodatkowo rutynowe picie słodzonych napojów z kofeiną może przekładać się na podwyższone ciśnienie krwi oraz ubytki zębowe. Coraz częściej zdarza się również nadmierne pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego, czy zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Z drugiej zaś strony podkreśla się również pewne korzyści zdrowotne, płynące ze spożywania kofeiny. Mowa tu między innymi o zwiększonej uwadze, koncentracji, wytrzymałości, czy wydolności organizmu podczas sportu. W świetle niedawnych prac EFSA (Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności) nad wykazem oświadczeń zdrowotnych na żywności za udowodnione naukowo uznano oświadczenie stwierdzające, że “kofeina, w dawce co najmniej 75mg zwiększa czujność i skupienie“. Jednak w przypadku dzieci i młodzieży z tą dawką powinno się być niezwykle ostrożnym.

Dietetyk Clare Evagelista uważa, że żadne dziecko nie powinno dostarczać organizmowi kofeiny do około 17 roku życia. Jeśli nastolatek pija regularnie napoje typu cola lub kawę istnieje ryzyko, że silnie się uzależni. Młodzi ludzie z czasem potrzebują coraz większych dawek, żeby poczuć tak samo silny zastrzyk energii. Oznacza to, że w pewnym momencie okazjonalne picie kawy staje się niewystarczające. Ostrzega również przed niebezpieczeństwem osteoporozy wynikającej z wypłukiwania wapnia z organizmu przez kofeinę, na co szczególnie są podatne młode organizmy.

“Przyznaje, że pierwsze 20 lat życia powinno służyć człowiekowi do prawidłowego rozbudowania kości, z których korzystać będzie do końca swych dni.”

Nie każdy z branży się jednak z opisaną dietetyk zgadza. Profesor Jennifer Temple – dyrektor Laboratorium Badań Odżywiania i Zdrowia na Uniwersytecie w Buffalo, która przez dekadę badała dzieci i wpływ na ich organizm kofeiny, stwierdziła, że w zakresie tego co jest zwykle spożywane – od jednej puszki napoju gazowanego po kilka filiżanek kawy nie wydaje się mieć negatywnego wpływu na fizjologię i nastrój.

Nie zmienia to jednak faktu, że Amerykańska Akademia Pediatryczna zaleca, aby dzieci w wieku 12-18 lat spożywały nie więcej niż 100 mg kofeiny dziennie, czyli tyle mniej więcej ile zawierają 2 filiżanki kawy. Kanadyjski odpowiednik naszego Ministerstwa Zdrowia mówi o bardziej szczegółowych zaleceniach. Mianowicie rekomenduje maksymalne spożycie kofeiny dla każdej grupy wiekowej:

• Dzieci w wieki 4-6 lat – 45 mg/ dzień
• Dzieci w wieku 7-9 lat – 62,5 mg/dzień
• Dzieci w wieku 10-12 lat – 85 mg/dzień
• Nastolatkowie w wieku 13 lat i więcej – do 2,5 mg/kg masy ciała

W Polsce brak jednoznacznych wytycznych dotyczących zaleceń odnośnie picia kawy oraz spożywania kofeiny w diecie dziecka.

Kofeina to nie tylko kawa

Analizując jednak spożycie kofeiny wśród naszych pociech, należy wziąć pod uwagę bardzo istotny fakt. Mianowicie, że kofeina to nie tylko kawa. To również herbata, napoje typu cola, napoje energetyczne, kakao czy czekolada oraz cukierki.

W raporcie branżowym National Coffee Association z 2017 roku stwierdzono, że odsetek Amerykanów w wieku 13-18 lat, którzy piją kawę każdego dnia wzrósł do 37% i tym samym wzrósł o 14 punktów procentowych w porównaniu z rokiem 2014.

Potrzebna jest zatem rozwaga. Jeśli nastolatek nie spożywa więcej niż 100 mg kofeiny dziennie nie powinno się nic zadziać negatywnego. Jednak bezsprzecznie nie należy podawać kawy dziecku, które jest zbytnio pobudzone, ma nasilone lęki czy problemy ze snem i koncentracją. A niestety kawa na sen może wpływać negatywnie. Nie ma sensu zatem pielęgnować tych problemów u naszych pociech, tylko starać się je eliminować.

Ponadto uczmy swoje dzieci, że kawa nie powinna być jedyną formą nawodnienia w ciągu dnia, zaś ewentualnym dodatkiem. Na pierwszym miejscu zawsze powinna znajdować się woda.

Bibliografia:

Wierzejska R.: “Kofeina – powszechny składnik diety i jej wpływ ba zdrowie”, Rocz Panstw Zakl Hig 2012, 63, Nr 2, 141 – 147.

Wierzbicka E., Brzozowska A., Drożdż K.: “Ocena ryzyka nadmiernego pobrania kofeiny z dietą w wybranej grupie młodzieży szkolnej”, Probl Hig Epidemiol 2013, 94(4): 820-824.

Namanjeet Ahluwalia*, Herrick K.: “Caffeine Intake from Food and Beverage Sources and Trends among Children and Adolescents in the United States: Review of National Quantitative Studies from 1999 to 2011”, American Society for Nutrition. Adv. Nutr. 6: 102–111, 2015;