Choroby tarczycy dotykają aż 22% społeczeństwa i należą do grupy najczęstszych chorób przewlekłych występujących wśród kobiet. W praktyce klinicznej bardzo często diagnozowana jest choroba Hashimoto, czyli autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Choć podstawą leczenia Hashimoto jest farmakologia, bardzo ważną rolę odgrywają również  zasady racjonalnego żywienia.

Czym jest choroba Hashimoto?

Hashimoto ‒ autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, to choroba, w przypadku której układ immunologiczny produkuje przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) i tyreoglobulinie (anty-TG). Skutkuje to powstawaniem nacieków limfocytarnych na tarczycy i zanikiem komórek pęcherzykowych gruczołu. 

Rozwój i objawy Hashimoto 

Na rozwój choroby Hashimoto wpływają różne czynniki, są to: 

• czynniki środowiskowe ‒ nadmierny stres, infekcje wirusowe, palenie papierosów,
• czynniki żywieniowe ‒ nadmiar jodu i niedobór selenu,
• inne choroby autoimmunologiczne,
• skutki stosowanych terapii.  

Wśród głównych objawów choroby Hashimoto i niedoczynności tarczycy wymienić możemy: wole tarczycowe, przyrost masy ciała, wypadanie włosów, zaparcia. Ponadto odnotowano, że osoby chorujące na Hashimoto mają wyższe BMI i większy obwód pasa w porównaniu z osobami zdrowymi. 

Dieta w chorobie Hashimoto 

Choć podstawę leczenia choroby podawanie l-tyroksyny, coraz bardziej podkreślana jest rola prawidłowego odżywiania. O czym w szczególności należy pamiętać w przypadku autoimmunologicznego zapalenia tarczycy?

• Ze względu na działanie przeciwzapalne zaleca się zwiększenie podaży kwasów omega-3.  Są one bowiem odpowiedzialne za przekształcanie trójjodotyroniny w tyroksynę. W codziennej diecie powinny pojawić się pod postacią orzechów, w szczególności włoskich, tłustych ryb morskich (łosoś, makrela, sardynki) oraz olej lnianego i rzepakowego.
• Tłuszcze ‒ dieta niskotłuszczowa może spowodować niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, dlatego jest odradzana ‒ podaż tłuszczu nie powinna jednak przekraczać 30% dziennego zapotrzebowania. Zaleca się, aby osoby chorujące na autoimmunologiczne zapalenie tarczycy unikały nadmiaru tłuszczu zwierzęcego. Dodatkowo powinny zwrócić szczególną uwagę na tak zwane tłuszcze trans. Występują one przede wszystkim w wysokoprzetworzonych produktach, typu gotowe sosy, dania, czy ciasteczka. Niezwykle ważne jest również zmniejszenie udziału nasyconych kwasów tłuszczowych na korzyść wspomnianych wcześniej kwasów omega 3. 
• Podaż białka powinna sięgać nawet do 25% CZE. Najlepiej, jeśli będzie to białko pełnowartościowe, bogate we wszystkie niezbędne aminokwasy, a przede wszystkim tyrozynę – niezbędną do syntezy hormonów tarczycy. W praktyce oznacza to chude mięso pod postacią drobiu, królika czy cielęciny oraz produkty mleczne. Nie można jednak również zapomnieć o białku pochodzenia roślinnego, czyli soczewicy, ciecierzycy, fasoli bądź grochu.
• Węglowodany powinny być dostarczane w postaci produktów zbożowych z pełnego przemiału. Mowa tu więc o pieczywie razowym, gruboziarnistych kaszach typu gryczana czy pęczak oraz płatkach pełnoziarnistych. Wymienione produkty charakteryzują się niższym indeksem glikemicznym. Są również dobrym źródłem witamin i składników mineralnych oraz błonnika pokarmowego. Wspiera on funkcje trawienne i zapobiega występowaniu zaparć. 
• W diecie powinny pojawić się także różnokolorowe warzywa i owoce, które stanowią źródło wspomnianego wcześniej błonnika ale także, jeśli nie przede wszystkim witamin o działaniu przeciw zapalnym. Co jednak z goitrogenami, czyli związkami hamującymi wchłanianie składników odżywczych z pożywienia? Czy kalafior, brokuł bądź brukselka powinny się znaleźć na cenzurowanym? Niekoniecznie. Okazuje się bowiem, że ich całkowita eliminacja z diety nie jest konieczna. Dodatkowo zastosowana obróbka termiczna może okazać się dużym wsparciem, który zmniejszy zawartość goitrogenów w gotowanym produkcie średnio o około 30%.
• W związku z tym, że autoimmunologiczne zapalenie tarczycy często współwystępuje z anemią złośliwą, należy zwrócić szczególną uwagę w diecie na żelazo i witaminę B12. Oprócz produktów pochodzenia zwierzęcego pomocne okażą  się pestki dyni, suszone morele, komosa  ryżowa czy natka pietruszki.
• Nie można także zapomnieć o odpowiedniej podaży selenu, wchodzącego w skład dejodynazy i tym samym biorącego udział w konwersji hormonu T4 do T3 oraz cynku regulującego tempo metabolizmu oraz odpowiadającego za mechanizmy odpornościowe. W praktyce oznacza to uwzględnienie w codziennym jadłospisie ryb i owoców morza, podrobów, orzechów brazylijskich oraz mleka i jego przetworów.
• Zapobieganie niedoborom jodu to również jeden z głównych czynników diety w autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy. Wspomniany składnik mineralny jest bowiem pierwiastkiem niezbędnym do syntezy hormonów tarczycy. Jego niedobory prowadzą do niższego stężenia T3  i T4 i tym samym podwyższonego poziomu TSH. Efektem takim działań jest powiększenie gruczołu tarczowego i powstawanie wola. Chcąc temu zapobiec warto zadbać w diecie o odpowiednią ilość ryb, gonów, skorupiaków czy produktów mlecznych.
• Należy włączyć także suplementację witaminy D, której niedobory stwierdza się u około 83% chorych na Hashimoto
• Ponadto, z diety trzeba wyeliminować produkty wysoko przetworzone, zawierające barwniki i konserwanty. Dodatkowo zrezygnować z produktów, będących źródłem cukrów prostych i niejednokrotnie syropu glukozowego bądź glukozowo-fruktozowego – cukierki, wafelki, wysokosłodzone dżemy. 

Podsumowanie

Osoby zmagające się z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy powinny zwiększyć podaż pełnowartościowego białka, kwasów tłuszczowych z rodziny omega 3, oraz witamin o działaniu przeciwzapalnym. Ważne jest też pokrycie zapotrzebowania na składniki mineralne: jod, selen, żelazo i cynk oraz zadbanie o suplementację witaminą D. W zamian należy z codziennej diety wyeliminować nasycone tłuszcze zwierzęce i przetworzoną żywność. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto skorzystać z pomocy doświadczonego specjalisty, który dokładnie przeanalizuje potrzeby pacjenta i skomponuje jadłospis odpowiedni dla jego potrzeb. 

Magdalena Czyrynda-Koleda